สเต็มเซลล์สามารถรักษาโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวได้จริงหรือไม่

การเก็บ stem cell ทารกมีประโยชน์ในการรักษาโรคที่คุณอาจจะไม่คาดคิดได้ หนึ่งในนั้นคือมะเร็งเม็ดเลือดขาวที่เป็นโรคที่เกี่ยวกับความผิดปกติของระบบเลือด พบได้ตั้งแต่เด็กจนถึงผู้ใหญ่ ซึ่งสามารถรักษาได้โดยการปลูกถ่ายสเต็มเซลล์เข้าร่างกาย ยิ่งถ้าเป็นสเต็มเซลล์จากรกและสายสะดือที่คุณได้วางแผนการเก็บตั้งแต่ยังช่วงที่พ่อแม่ตั้งครรภ์และเก็บอยู่สภาพที่ปลอดภัย โอกาสการรอดชีวิตจากโรคร้ายดังกล่าวก็จะยิ่งมีเปอร์เซ็นต์ที่สูงขึ้น อีกทั้งยังสามารถเป็นประกันให้แก่คนในครอบครัวได้เช่นเดียวกัน 

แล้วการใช้สเต็มเซลล์สามารถรักษาโรงมะเร็งเม็ดเลือดขาวหรือโรคที่เกี่ยวกับระบบเลือดได้อย่างไร มีขั้นตอนอย่างไรเพื่อให้มั่นใจว่าสิ่งที่เราลงทุนสำรอง Stem Cell สำหรับในอนาคตสามารถใช้ได้จริง 

มาทำความรู้จักกับโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวก่อน

ก่อนจะทราบว่าสเต็มเซลล์จากรกรักษาโรคร้ายได้อย่างไร ให้มาทำความรู้จักกับโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวก่อน ซึ่งมะเร็งเม็ดเลือดขาวเป็นโรคที่มีจำนวนเม็ดเลือดขาวเพิ่มขึ้นมากผิดปกติโดยไม่ทราบสาเหตุอย่างแน่ชัด จนทำลายระบบการสร้างเม็ดเลือดปกติของไขกระดูก ทำให้เม็ดเลือดแดงและเกล็ดเลือดมีจำนวนลดน้อยลงและระบบเลือดทำงานผิดปกติไปจากเดิม โดยเม็ดเลือดขาวที่เพิ่มมากกว่าปกติก็อาจไปแทรกซึมตามอวัยวะต่าง ๆ เช่น ตับ ม้าม ต่อมน้ำเหลือง สมอง ส่งผลให้ระบบต่าง ๆ ของร่างกายทำงานผิดปกติ โดยมะเร็งเม็ดเลือดขาวสามารถแบ่งได้เป็น 2 ประเภทคือ

• มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลัน (Acute Leukemia)

• มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเรื้อรัง (Chronic Leukemia)

ซึ่งมะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลันจัดเป็นโรคมะเร็งที่มีความรุนแรงสูง ผู้ป่วยโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวจะมีอาการที่พบได้ทั่วไปดังนี้

• ถ้าสร้างเม็ดเลือดแดงได้น้อยผิดปกติ ผู้ป่วยอาจมีอาการภาวะโลหิตจาง อ่อนเพลียง่าย ออกแรงได้น้อยลง หน้าซีด หน้ามืดเป็นลมง่าย

• ถ้าสร้างเม็ดเลือดขาวที่ผิดปกติ ภูมิคุ้มกันของร่างกายเสียไป ก็จะติดเชื้อได้ง่าย หรือถ้าติดเชื้อก็จะมีอาการรุนแรงกว่าปกติ

• ถ้าสร้างเกล็ดเลือดที่ผิดปกติ เกล็ดเลือดที่ลดลงทำให้มีอาการเลือดออกง่ายกว่าปกติ มีเลือดออกตามไรฟัน มีเลือดกำเดาไหลปริมาณมาก มีจ้ำเลือดตามร่างกาย ฟกช้ำง่าย รวมถึงมีภาวะเลือดหยุดยาก

นอกจากนี้ ผู้ป่วยโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว อาจมีอาการเบื่ออาหาร น้ำหนักลด คลำพบก้อนตามตัวหรือมีอาการปวดกระดูกได้

การรักษาโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว

การรักษาโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวหลัก ๆ จะรักษาด้วยเคมีบำบัดร่วมกันหลายชนิด ซึ่งจำเป็นต้องมีการบริหารยาหลายวิธี เช่น การกินยา ยาฉีดเข้าเส้น ยาฉีดเข้ากล้ามเนื้อ ยาฉีดเข้าใต้ผิวหนัง ยาฉีดเข้าน้ำในไขสันหลัง และบางรายอาจมีการฉายรังสีรักษาร่วมด้วย และการใช้ยาร่วมกันหลายตัวเพื่อช่วยกันกำจัดเซลล์มะเร็ง ซึ่งวิธีนี้อาจจะทำให้เกิดผลข้างเคียงแก่ผู้ป่วยที่เพิ่มขึ้น นอกจากนี้ยังมีการรักษาแบบฉากแสงในกรณีที่มีมะเร็งเม็ดเลือดขาวแบบเฉียบพลันที่มีความเสี่ยงในการลุกลามเข้าสมอง และให้ยาเคมีบำบัดทางน้ำไขสันหลังเพื่อป้องกันการกระจายของมะเร็งเข้าระบบสมองและน้ำไขสันหลัง

ส่วนอีกวิธีหนึ่งที่ปัจจุบันเป็นที่นิยมมากขึ้นกว่าการใช้เคมีบำบัดคือ การปลูกถ่ายสเต็มเซลล์จากรกของผู้ป่วยเองหรือสเต็มเซลล์จากคนในครอบครัวที่เข้ากันได้มาบำบัดรักษามะเร็งเม็ดเลือดขาว ซึ่งเป็นการรักษาโรคที่หายขาดได้ โดยการรักษาแบบนี้ต้องทำในระยะที่โรคสงบหลังได้รับยาเคมีบำบัดแล้ว ทีมแพทย์จะให้คำแนะนำเรื่องการหาผู้บริจาคเซลล์ต้นกำเนิดที่เหมาะสมตั้งแต่ระยะแรกเริ่มเพื่อย่นระยะเวลาการรอปลูกถ่ายเซลล์ต้นกำเนิด

สเต็มเซลล์สามารถช่วยรักษาโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวได้อย่างไร

สเต็มเซลล์์คือเซลล์ที่สามารถแบ่งตัวเพิ่มจำนวนได้อย่างไม่จำกัดและสามารถให้กำเนิดเซลล์ร่างกายชนิดต่าง ๆ ได้ แต่ละชนิดมีคุณสมบัติไม่เหมือนกันให้กำเนิดเซลล์ต่างชนิดกัน ขึ้นอยู่กับสเต็มเซลล์นั้นมาจากเนื้อเยื่อชนิดใด ไม่สามารถเปลี่ยนไปสร้างเซลล์ของอีกเนื้อเยื่อหนึ่งได้ เช่น เซลล์ต้นกำเนิดเม็ดเลือดไม่สามารถเปลี่ยนเป็นเซลล์สมองได้

Stem Cell ที่ได้รับยอมรับจากแพทย์เพื่อใช้ในการรักษาคือ การปลูก Stem Cell แทน Stem Cell ชนิดที่เสียไปให้สร้างเซลล์ของเนื้อเยื่อนั้น ๆ ในร่างกาย ให้เกิดการฟื้นฟูเป็นเซลล์ใหม่ขึ้นมาและช่วยกำจัดเซลล์มะเร็งออกไป โดยก่อนที่จะทำการรักษานั้น ผู้ป่วยต้องได้รับการประเมินก่อนว่า จำเป็นต้องรักษาด้วยสเต็มเซลล์จากรกมากน้อยแค่ไหน โดยประเมินจากชนิดของโรค, ระยะโรค, การตอบสนองต่อการรักษา, สุขภาพและโรคร่วมต่างๆของผู้ป่วยที่รวมถึงอายุ 

การรักษาด้วยการใช้ Stem Cell จากการเก็บ stem cell ทารกมีนั้น ผู้ป่วยจำเป็นต้องมีสุขภาพกายและสุขภาพจิตที่แข็งแรง เพราะในการรักษาผู้ป่วยจะต้องอยู่แยกตัวในห้องปลอดเชื้อรวมทั้งในเรื่องของอาหารและน้ำดื่มอย่างน้อยประมาณ 2 - 3 สัปดาห์จนกว่าร่างกายจะยอมรับสเต็มเซลล์ใหม่ มิฉะนั้นแล้วผู้ป่วยจะมีผลข้างเคียงจากการติดเชื้อที่สูงมากจนเกิดอันตรายต่อชีวิตเฉียบพลันได้ ซึ่งไขกระดูกจะยอมรับเซลล์ใหม่และจะรักษาโรคมะเร็งได้หาย ต้องมีการทำลายเซลล์ไขกระดูกเดิมและเซลล์มะเร็งให้หมดไปก่อนด้วยการให้ยาเคมีบำบัดอย่างเข้มข้น อาจร่วมกับการฉายรังสีรักษาควบคู่ และอยู่ในการดูแลของแพทย์อย่างเคร่งครัด จนอาการจะดีขึ้น

ผลข้างเคียงหลังจากการปลูกถ่ายเซลล์ไขกระดูก

แม้ว่าการปลูกถ่ายเซลล์ไขกระดูกเพื่อรักษาโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวจะเป็นวิธีที่ทำให้คุณรักษาโรคได้หายขาด แต่ก็ยังมีผลข้างเคียงอื่น ๆ ตามมา โดยแบ่งเป็น 3 ประเภทคือ

ผลข้างเคียงเฉียบพลัน (Acute complication)

เกิดในช่วงรักษาจนถึงประมาณ 3 เดือนหลังรักษา ทั่วไปได้แก่ คลื่นไส้-อาเจียน เบื่ออาหาร ท้องเสีย อ่อนเพลีย ภาวะซีด ภาวะติดเชื้อต่าง ๆ และร่างกายปฏิเสธ Stem Cell เป็นช่วงที่ต้องเฝ้าระวังสูง

ผลข้างเคียงกึ่งเฉียบพลัน (Subacute complication)

เกิดในช่วง 3 เดือนถึง 6 เดือนหลังการรักษา เช่น ภาวะตับอักเสบจากหลอดเลือดดำ/ โพรงเลือดดำตับอุดตันและภาวะ Stem Cell ใหม่ต้านร่างกาย

ผลข้างเคียงเรื้อรังหรือระยะยาว (Chronic หรือ Delayed complication)

เกิดขึ้นนานเกินกว่า 6 เดือนขึ้นไปหลังการรักษาไปจนตลอดชีวิตของผู้ป่วย  เช่น มีภูมิคุ้มกันต้านทานโรคต่ำ ภาวะ Stem Cell ใหม่ต้านร่างกาย และมีโอกาสเกิดโรคมะเร็งชนิดอื่น ๆ ได้อีกซึ่งโอกาสจะสูงกว่าคนทั่วไปกล่าวคือประมาณ 10 - 15% ของผู้ป่วยที่อยู่ได้นานตั้งแต่ 10 ปีขึ้นไป, นอกจากนั้นคือ ผลข้างเคียงทางด้านจิตใจที่จะเกิดเป็นระยะ ๆ ตลอดชีวิตของผู้ป่วยคือ อาการกังวล กลัว และซึมเศร้า

โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวเป็นโรคที่อัตราเสียชีวิตค่อนข้างสูง ถ้าครอบครัวไหนได้สำรองสเต็มเซลล์จากรกและสายสะดือเตรียมไว้ตั้งแต่แรก ๆ ก็จะสามารถต่อชีวิตลูกหรือคนในครอบครัวของคุณได้ ยิ่งคุณรู้เร็วมากเท่าไร คุณก็จะมีโอกาสรอดชีวิตด้วยการรักษาโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวด้วยสเต็มเซลล์ยิ่งขึ้น และไม่เป็นอันตรายเมื่อเทียบกับการรักษาด้วยวิธีอื่น ๆ ดังนั้น การเก็บ stem cell ทารกจึงเป็นอีกทางเลือกที่สามารถมั่นใจได้ว่า จะช่วยต่อชีวิตคนในครอบครัวจากโรคร้ายได้แน่นอน